Cách phòng bệnh trên ngao, nghêu do Perkinsus

lý do

Tác nhân gây bệnh cho nhuyễn thể hai mảnh vỏ chủ yếu là ký sinh trùng đơn bào Perkinsus sp. Trong đó, hai tác nhân gây bệnh phổ biến là Perkinsus marinus và Perkinsus olseni. Bệnh được Tổ chức Thú y thế giới (OIE) liệt vào danh mục các bệnh nhuyễn thể cần khai báo và kiểm dịch. Perkinsus marinus là ký sinh trùng đầu tiên được phát hiện trong động vật thân mềm nuôi.

Vòng đời của Perkinsus sp. Nó bao gồm ba giai đoạn chính: giai đoạn sinh dưỡng (tư dưỡng), giai đoạn tăng trưởng (thôi bào tử) và giai đoạn động bào tử.

Ký sinh trùng Perkinsus sp. Nó có thể biến đổi từ trạng thái sinh dưỡng sang trạng thái bào tử không hoạt động trong khoảng nhiệt độ nước từ 20-35°C. Trong đó nhiệt độ 30 – 35oC được coi là nhiệt độ tối ưu cho quá trình biến thái từ bào tử sinh dưỡng sang bào tử tiềm sinh vì thời gian biến thái diễn ra nhanh nhất (một ngày sau khi nở). Kết quả cũng chỉ ra rằng đây là loài euryhalinous, vì bào tử nghỉ được phát hiện ở tất cả các nghiệm thức độ mặn khác nhau, kể cả ở 0‰. Tuy nhiên, ở độ mặn >15‰, bào tử bất hoạt nhanh hơn (bào tử bất hoạt xuất hiện trong 1-2 ngày đầu nở).

triệu chứng

Soi bệnh phẩm thấy: nhuyễn thể hai mảnh vỏ mỏng, mô nhiều nước, màng áo co lại, các tuyến tiêu hóa nhợt nhạt, đôi khi xuất hiện các vết bệnh hình thành áp xe trong tuyến sinh dục.

Sự phát triển của Perkinsus sp. Gây vỡ mô liên kết và biểu mô, hình thành áp xe ngẫu nhiên có đường kính lên tới 8 mm ở một số vật chủ; bào tử Perkinsus sp. Các cụm xuất hiện trên màng áo, mang, mô liên kết của đường tiêu hóa và tuyến sinh dục, biểu hiện là các nốt hoặc u nang màu nâu trắng trên bề mặt màng áo, mang, chân, ruột, đường tiêu hóa, thận và tuyến sinh dục.

Bệnh có biểu hiện chủ yếu là nhuyễn thể hai mảnh vỏ chậm lớn; tuyến sinh dục chậm phát triển, giảm khả năng sinh sản, chu kỳ sinh sản chậm lại; vật nuôi trôi dạt vào bãi cát, mở vỏ rồi chết tập thể. Bệnh xảy ra trên các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ như hàu, vẹm, nghêu, trai ngọc, trai tai tượng, bào ngư… Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng chủ yếu xảy ra vào mùa hè và đầu mùa thu khi nhiệt độ tăng cao trên 15°C. . Vào mùa đông và đầu mùa xuân, nhiệt độ giảm dần khi nhiệt độ từ 9°C đến 10°C. Vì vậy, mùa có tỷ lệ nhiễm và chết cao nhất thường xảy ra vào đầu mùa thu; Perkinsus sp. Cây sinh trưởng mạnh ở độ mặn 25‰, nhưng không chịu được độ mặn thấp hơn 15‰.

Perkinsus sp. Thường ký sinh trên mang, màng áo, tế bào biểu mô ruột, mô liên kết đường tiêu hóa và tuyến sinh dục của nhuyễn thể. Perkinsus sp. Có thể tồn tại trong suốt cuộc đời của vật chủ. Trên thế giới, thuốc thử đã được nghiên cứu trên nhiều loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ như hàu, trai, vẹm, điệp, nghêu và gần đây nhất là nghêu lụa. Ở Việt Nam, ký sinh trùng Perkinsus sp được phát hiện bởi Ngô Thị Thu Thảo (2008). Nghêu lụa (Paphia undulata) ở vùng biển tỉnh Kiên Giang và Bà Rịa-Vũng Tàu. Năm 2007, Perkinsus olseni cũng được phát hiện trên trai tai tượng Việt Nam (Tridacna crocea) xuất khẩu sang Mỹ để làm cảnh (Sheppard và Phillips, 2008).

Perkinsus đã được báo cáo là đã gây ra tỷ lệ tử vong lên đến 95% và phá hủy hàng loạt nhiều loài động vật thân mềm quý giá trên toàn thế giới. Villalba và cộng sự (2004) đã báo cáo rằng Perkinsus sp. gây hoại tử mô, làm chậm tăng trưởng, giảm khả năng sinh sản, giảm dự trữ năng lượng của mô vật chủ và tỷ lệ tử vong cao của vật chủ.

Cơ chế truyền Perkinsus sp. Xảy ra trực tiếp giữa các loài nhuyễn thể không có vật chủ trung gian. Giai đoạn lây nhiễm là giai đoạn sinh dưỡng sau khi các bào tử có hai roi xâm nhập vào mô ký chủ, tỷ lệ lây nhiễm của nhuyễn thể hai mảnh vỏ rất cao, khi điều kiện môi trường bất lợi cho ký chủ thì tỷ lệ chết lên tới 95%.

Phòng ngừa

Bệnh có thể được chẩn đoán bằng PCR (phản ứng chuỗi polymerase) hoặc nuôi cấy (việc lấy mẫu tùy thuộc vào kích thước của nhuyễn thể hai mảnh vỏ: giống nhuyễn thể hai mảnh vỏ được lấy từ 10 con/mẫu). Tối đa 15 con/mẫu; con trưởng thành từ 5 con/mẫu đến 10 con/mẫu).

Phòng trừ bệnh do ký sinh trùng Perkinsus sp theo khuyến cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Về vấn đề này, nông dân cần thực hiện các biện pháp sau:

– Theo kết quả quan trắc môi trường, thời tiết, người nông dân không nên găm hàng khi thời tiết bất lợi;

– Duy trì mật độ thả thích hợp 180 – 200 con/m2 và cỡ giống 400 – 600 con/kg, đối với loài 500 – 800 con/kg dưới 250 con/m2, dưới 250 – 300 con/m2;

– Thường xuyên theo dõi, kiểm tra các yếu tố môi trường nước như nhiệt độ, độ mặn tại bãi nghêu để khuyến cáo, cảnh báo cho người nuôi;

– Nếu nghêu (nghêu) đạt kích cỡ thu hoạch cần tiến hành thu hoạch khẩn cấp để tránh thiệt hại. Đối với nghêu (nghêu) chưa đạt kích cỡ thu hoạch cần chủ động giảm mật độ không để mật độ quá dày;

– Nếu phát hiện nghêu (nghêu) chết phải thu gom, xử lý ngay để tránh lây nhiễm cho các cá thể còn sống, đồng thời có biện pháp thu dọn khu vực úng nước tránh ứ đọng cục bộ và tăng nhiệt độ vào buổi trưa.