Cách phòng trị bệnh gạo khi nuôi cá tra
Bệnh “lúa” thường thấy ở các ao nuôi cá tra thương phẩm, từ cá giống đến cá giống.
Theo kết quả khảo sát các hộ thâm canh, một số sâu khá chắc chắn và nằm trong các nang, thuốc, hóa chất khó tiêu diệt được. Một số nghiên cứu cho thấy vi bào tử nang có thể trở nên đề kháng với một số chất khử trùng như clo, thuốc tẩy giun sán như menbendazole hay ivermectin… cũng không tiêu diệt được vi bào tử nang một cách hiệu quả, cả hai đều trùng hợp nhau. Vì vậy, chúng ta cần thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp phòng chống dịch bệnh cho ao nuôi, đặc biệt là tiêu hủy triệt để đàn cá mắc bệnh để hạn chế lây nhiễm sang các ao và vùng nuôi khác.
Phân tích các lần quét mới, nghiên cứu mô bệnh học và kỹ thuật PCR xác định rằng sự hiện diện của nang “gạo” trong cơ cá là do sự ưa thích của bào tử. Myxospora và vi bào tử Microsporum. Kích thước và hình dạng bào tử của hai loại giun này khác nhau giữa các loài, nhưng vòng đời và quá trình mà ký sinh trùng lây nhiễm trực tiếp vào cá là tương tự nhau. Bào tử trong môi trường nước có thể xuyên qua da, mang hoặc xâm nhập theo đường tiêu hóa vào các cơ quan nội tạng của cá như mang, dạ dày, ruột, gan… đặc biệt vùng cơ là nơi đẻ ưa thích của chúng. Sau một thời gian, các bào tử bắt đầu nhân lên nhanh chóng và tăng số lượng, các mô xung quanh khu vực bị nhiễm bệnh bị kích thích và thoái hóa, tạo ra một lớp màng bao phủ các bào tử và hình thành nang. Bào tử trưởng thành có thể ký sinh trong cơ thịt từ loài cá này sang loài cá khác, đồng thời cũng có thể phá vỡ nang đi vào nước, tiếp tục lây nhiễm cho các loài cá khác và hình thành một vòng đời mới. Ngoài ra, cá nhiễm “gạo” chết ở đáy ao nuôi cũng giải phóng bào tử vào môi trường nước.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, cá bị bệnh “gạo” không có triệu chứng bệnh lý rõ ràng, hàng ngày chỉ thấy cá chết lẻ tẻ. Trong các mẫu cá bị nhiễm ‘gạo’ nặng thường có dấu hiệu của bệnh do vi khuẩn (khá chắc chắn và nằm trong nang nên thuốc và hóa chất khó tiêu diệt được chúng. Một số chất khử trùng (ví dụ: clo), thuốc diệt giun như mebendazole để kháng hoặc ivermectin… cũng không có tác dụng diệt vi bào tử trùng trong ao nuôi, đặc biệt là xử lý triệt để cá bệnh để hạn chế lây nhiễm sang các ao và vùng nuôi khác.
>>>Xem thêm: Đổ xô đào ao thả giống cá tra
Cá da trơn được nuôi thâm canh ở ĐBSCL.
Hiện nay chưa có loại thuốc, hóa chất đặc trị nào có thể điều trị dứt điểm bệnh “lúa”. Tuy nhiên, có thể áp dụng một số nguyên tắc sau để phòng bệnh hiệu quả.
1. Kiểm tra thân thể cá trong quá trình cho ăn: định kỳ mỗi tháng mổ 30 mẫu cá/lần, cá lớn kiểm tra 10-15 mẫu/lần. Nếu trong ao phát hiện cá bị bệnh “lúa gạo” phải cách ly cá, sát trùng dụng cụ nuôi, vớt toàn bộ cá bệnh ra khỏi ao và xử lý bằng cách luộc hoặc trộn vôi sống rồi chôn lấp. trong lòng đất. Tránh làm cá sợ hãi, đặc biệt là trong thời gian nhiễm ‘lúa’ và không ném cá chết xuống nước vì bào tử có thể được giải phóng và lây nhiễm sang các ao khác.
Việc điều trị bệnh “gạo” cá tra hiện nay chủ yếu theo khuyến cáo của nhà sản xuất thuốc hoặc kinh nghiệm của người nuôi. Tuy nhiên, các biện pháp điều trị này chưa có cơ sở khoa học vững chắc và cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra loại thuốc đặc trị bệnh “cơm” trên cá tra nuôi.
